Kolesterol
Kolesterol, karaciğer tarafından üretilen ve vücutta bütün hücrelerde bulunan yağa benzer bir yapıdır. Özellikle hücre zarının ve hormonların yapımında oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Ancak kolesterolün fazla olması ciddi problemlere yol açmaktadır. Gıdalar aracılığı ile alınan kolesterol özellikle et, tavuk, yumurta ve süt ürünlerinde oldukça fazla bulunmaktadır. Bunun yanında sebze meyve ve tahıllardan da alınmaktadır. Yüksek kolesterol özellikle kalp ve böbrek damarlarında yağ birikintilerinin oluşmasına ve ciddi rahatsızlıkların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.
Kalp damar rahatsızlıkları, beyin damar hastalıkları, böbrek hasarları gibi hastalıklar kolesterolün en açık belirtileri arasında gelmektedir. Kandaki kolesterol miktarının artması, özellikle kalp damarlarında yağlı tortularla tıkanmasına ve kan akışının engellenmesine neden olmaktadır. Kalbe giden kan akışının yavaşlaması ile göğüs ağrısı, bacak ağrısı, kan pıhtılaşması, gözlerde ve vücudun çeşitli bölgelerinde meydana gelen sararmalar ortaya çıkmaktadır.
Hiperlipidemi olarak adlandırılan yüksek kolesterolün sebepleri arasında genetik yatkınlığın yanında yüksek yağ içeren beslenme sitili, aşırı kilo, kullanılan bazı ilaçlar ve şeker hastalığı gelmektedir. Özellikle doymuş yağlar ve yağ asitleri kandaki kolesterolün yükselmesinde ve damarların tıkanmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Doymuş yağlar bakımından zengin bir beslenme stili, şişmanlık, yetersiz fiziksel aktiviteler, sigara ve alkol kullanımı gibi durumlar kolesterol riskini artırmaktadır. Bunun yanında şeker hastalığı, yüksek tansiyon, böbrek ve karaciğer hastalıkları, tiroid bezinin yeterince çalışmaması, akut pankreas iltihabı gibi hastalıklar da kolesterol riskini artırmaktadır.
Kolesterol, özellikle kalp damarlarını tıkayarak kalp krizi, inme ve damar hastalıklarına neden olmaktadır. Bunun yanında tiroid bezinin yeterince çalışamamasına, karaciğer hastalıklarına, böbrek yetmezliğine, yüksek tansiyona ve kalıtsal hastalıklara neden olmaktadır.
Kolesterolde doktor randevusu öncesi kullandığınız ilaçları, şikayetlerinizi ve beslenme stiliniz hakkında detaylı bilgileri not edip doktorunuz ile paylaşmanız faydalı olacaktır.
Kolesterol tanısında öncelikle kandaki kolesterol miktarını ölçmek için kan tahlili yapılmaktadır. Ancak tahlilden 12 saat önce hiçbir şey yenilmemiş olmalıdır. Kan tahlili ile kötü kolesterol, iyi kolesterol ve trigliserit miktarı belirlenmektedir. Kandaki kolesterol milimol olarak adlandırılan birimle ölçülmektedir ve ideal değerler kolesterol için desilitrede 200 miligramdan (mg/dl) düşük, trigliserid için 150 mg/dl’den düşük ve HDL için 40 mg/dl’den yüksek olarak ifade edilmektedir. Kolesterolde risk faktörleri ve sebep olduğu hastalıklar göz önünde bulundurularak tanı konulmaktadır.
Kötü kolesterol olarak adlandırılan LDL tedavisinde, kolesterol düşürücü ilaçlar kullanılmaktadır. İlaç tedavisinin yanında kolestererol seviyesini düşürmek için en etkili tedavi beslenme tedavisidir. Doymuş yağlar ve yağ asitlerinden uzak, sağlıklı bir beslenme stili ile kolesterol dengelenmeye çalışılmaktadır. Bunun yanında fiziksel aktivitelere ve egzersizlere de başvurulmaktadır.
Kolesterol hastalarınınbeslenme tarzında doymuş yağlar yerine; zeytinyağı, fındık yağı ve bitkisel yağlara yönelmeleri gerekmektedir. Balık ve deniz ürünlerinin tüketimi yanında beyaz etli derisiz katatlı etler tercih edilmeli ve zeytinyağlı baklagillere öğünlerde daha fazla yer verilmelidir. Süt tercihinde light süt veya yarım yağlı sütler tercih edilmeli; yağı azaltılmış süt ile yapılan, çökelik ve lor peyniri tüketilmelidir. Ekmek tüketiminde ise kepek veya tam tahıllı ekmeklere yönelinmelidir. Sebze meyveler yoğun tüketilmeli ve bol bol sıvı alımı gerçekleşmelidir.